W ramach szkolenia poruszono między innymi zagadnienia związane z zapobieganiem negatywnemu zjawisku nieregulowania lub nieterminowego regulowania należności podwykonawców robót budowlanych przez generalnych wykonawców. Poprawa sytuacji podwykonawców. Uporządkowania relacji pomiędzy uczestnikami procesu inwestycyjnego,

usunięcie wątpliwości interpretacyjnych istniejącym w odniesieniu do poprzedniej treści artykułu, któremu zarzucano przede wszystkim nieprecyzyjność, brak klarowności terminologicznej, brak spójności. Wyważenie interesów zarówno inwestora, jak i podwykonawcy. Analizowano treść normatywna przepisu art. 646[1] kc, regulującego kwasie podwykonawstwa w umowach o roboty budowlane, jest bardzo obszerna i odnosi się do różnych zagadnień, a jego sformułowanie budzi liczne wątpliwości. Próby ich rozwiązywania w judykaturze i nauce prawa prowadzą niekiedy do rozbieżnych wniosków. Podkreśla się jednak zawsze, że cel ustawy (ratio legis). Wskazywano na źródła powstania odpowiedzialności, w tym Kodeks cywilny, Prawo zamówień publicznych. Tryby powstania odpowiedzialności na grudnie Kodeksu cywilnego, w tym zgłoszeniowy - najczęstszy, i umowny - zdarza się rzadziej.

Tryb zgłoszeniowy - art. 647 [1] § 1 kc. Co zgłasza?  Szczegółowy przedmiot został zgłoszony inwestorowi. Do zgłoszenia nie musi być podpisana umowa lub jej kopia ale wynagrodzenia winno być ujęte w umówię podwykonawczej (!). Kto zgłasza? Wykonawca lub podwykonawca. Najczęściej zgłasza podwykonawca, bo to on ma w tym największy interes. Kiedy zgłasza? Przed, przed (!) przystąpieniem do wykonywania tych robót. Podwykonawca ażeby nie wyłączyć możliwości powstania solidarnej odpowiedzialności inwestora i wykonawcy winien powstrzymać się z przystąpieniem do robót podwykonawczych, dopóki nie upewni się, że zgłoszenie dotarło do inwestora (zgłoszenie, o którym mowa w art. 647 [1] §1 kc jest bowiem oświadczeniem woli składanym przez generalnego wykonawcę lub podwykonawcę).

Zgłoszenie oraz sprzeciw, o których mowa w §1, wymagają zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Zgłoszenie nie jest wymagane, jeżeli inwestor i wykonawca określili w umówię, zawartej w formie pisemnej pod rygorem nieważności, szczegółowy przedmiot robót budowlanych wykonywanych przez oznaczonego podwykonawcę.

Zgłoszenie w trybie Prawa zamówień publicznych:

Termin zapłaty - nie dłuższy niż 30 dni

Zastrzeżenia - zamawiający zgłasza w formie pisemnej pod rygorem nieważności zastrzeżenia do projekty umowy o podwykonawstwo której przedmiotem są roboty budowlane w przypadku gdy:

1.     nie spełnia ona wymagań określonych w dokumentach zamówienia,

2.     Przewiduje ona termin zapłaty wynagrodzenia dłuższy niż 30 dni,

3.     Zawiera ona postanowienia niezgodne z art. 436

Umowa o podwykonawstwo nie może zawierać postanowień kształtujących prawa i obowiązki podwykonawcy, w zakresie:

a.      Kar umownych oraz

b.     Postanowień dotyczących warunków wypłaty wynagrodzenia,

W sposób dla niego mniej korzystny niż prawa i obowiązku wykonawcy, ukształtowane postanowieniami umowy zawartej między zamawiającym a wykonawcą.

Wprowadzony art. 463 ustawy ma na celu poprawę sytuacji podwykonawców w zakresie kar umownych oraz warunków zapłaty wynagrodzenia.

Zastrzeżenia - niezgłoszenie zastrzeżeń do przedłożonego projektu umowy o podwykonawstwo, której przedmiotem są roboty budowlane, w terminie określonym w umówię głównej, uważa się za akceptację projektu umowy przez zamawiającego.

Wykonawca, podwykonawca lub dalszy podwykonawca zamówienia na roboty budowlane przedkłada zamawiającemu poświadczoną za zgodność z oryginałem kopię zawartej umowy o podwykonawstwo, której przedmiotem są roboty budowlane, w terminie 7 dni od jej zawarcia.

Zamawiający w terminie określonym w umówię głównej zgłasza w formie pisemnej pod rygorem nieważności sprzeciw od umowy o podwykonawstwo, której przedmiotem są roboty budowlane w przypadkach w których mowa w ust. 3

Dostawy i usługi

W przypadku umów, których przedmiotem są roboty budowlane, wykonawca, podwykonawca lub dalszy podwykonawca przedkłada zamawiającemu poświadczoną za zgodność z oryginałem kopię zawartej umowy o podwykonawstwo, której przedmiotem są dostawy lub usługi, w terminie 7 dni od dnia jej zawarcia, z wyłączniem umów o podwykonawstwo o wartości mniejszej niż 0,5% wartości umowy oraz umów o podwykonawstwo, których przedmioty został wskazany przez zamawiającego w dokumentach zamówienia.

Wyłączenie, o którym mowa w zdaniu pierwszym nie dotyczy umów o podwykonawstwo o wartości większej niż 50 tys zł. Zamawiający może określić niższą wartość, od której będzie zachodził obowiązek przedkładania umowy o podwykonawstwo.

Jak liczyć limit?

Inwestor odpowiedzialność za zapłatę podwykonawcy wynagrodzenia w wysokości ustalonej w umowie między podwykonawcę a wykonawcą chyba, ze ta wysokość przekracza wysokość wynagrodzenia należnego wykonawcy za roboty budowlane, których szczegółowy przedmiot wynika odpowiednio ze zgłoszenie albo z umowy, których mowa w §1 albo 2.

Zakres przedmiotowy inwestora ograniczony jest w art. 647 [1] §5 kc do wynagrodzenia należnego podwykonawcy od wykonawcy.

Wątpliwość powstaje jednak co do tego, czy inwestor odpowiada także, za terminowe dokonanie zapłaty, zatem czy powinien świadczyć również odsetki za opóźnienia powstałe po stronie wykonawcy. Wykładnia gramatyczna art. 647 [1] §5 kc przemawia za ograniczeniem odpowiedzialności inwestora wyłącznie do wynagrodzenia (należności głównej). - Wyrok SN

Co robić jeżeli wartość umowy podwykonawczej przekracza wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy?

1.     KC - NIC

2.     PZP - ZASTRZEŻENIE/  SPRZECIW - polecana forma

Roboty dodatkowe:

Czy inwestor odpowiada solidarnie za roboty dodatkowe podwykonawcy?

W przypadku umów, których przedmiotem są roboty budowlane, zamawiający dokonuje bezpośredniej zapłaty wymagalnego wynagrodzenia przysługującego podwykonawcy lub dalszemu podwykonawcy, który zawarł zaakceptowana przez zamawiającego umowę o podwykonawstwo, której przedmiotem są:

-     roboty budowlane….

Obowiązek bezpośredniej zapłaty przewidziany w art. 143c ust. 1 pop uznać należy za mającą charakter in solidum.

Bezpośrednia zapłata obejmuje wyłącznie należne wynagrodzenie. Nie obejmuje odsetek, ale w pzp nie ma limitu wynagrodzenia jak w kc. W kc nie ma mowy o dostawach i usługach.

Do zasad odpowiedzialności zamawiającego, wykonawcy, podwykonawcy lub dalszego podwykonawcy z tytułu wykonanych robót budowlanych stosuje się przepisy kc , jeśli przepisy ustawy nie stanowią inaczej.

KC - inwestor odpowiada solidarnie z wykonawcą (generalnym wykonawcą) za zapłatę wynagrodzenia należnego podwykonawcy z tytułu wykonanych przez niego robót budowlanych.

PZP - w przypadku umów, których przedmiotem są roboty budowlane, zamawiający dokonuje bezpośredniej zapłaty wymagalnego wynagrodzenia przysługującego podwykonawcy lub dalszemu podwykonawcy, który zawarł umowę o podwykonawstwo, której przedmiotem są:

A.    Roboty budowlane,

B.    Dostawy,

C.    Usług.

Odpowiedzialność a odstąpienie od umowy głównej i podwykonawczej

W razie odstąpienia przez wykonawcę od umowy o roboty budowlane, zawartej z podwykonawcą, inwestor nie ponosi odpowiedzblanosći na podstawie art. 647 [1] §5 kc - Wyrok SN

Odstąpienie inwestor od umowy o roboty budowlane nie uchyla jego odpowiedzialności za wynagrodzenie należne podwykonawcy zgodnie z art. 647 [1] §5 kc - Wyrok SN

Ciężar dowodu:

Art. 6 kc,

Art. 232 kpc

Ciężar dowodu obciąża:

1.     zgłoszenie podwykonawcy - podwykonawca,

2.     Zakres prac podwykonawcy - podwykonawca,

3.     Wysokość wynagrodzenia podwykonawcy - podwykonawca,

4.     Limit odpowiedzialności - inwestor

Jednak nie można wymagać od inwestora, który w dodatku zawarł umowę o roboty budowlane w trybie zamówień publicznych, z profesjonalnym wykonawcą, by w sytuacji, gdy na budowie jest wielu robotników budowlanych prowadził postępowanie w celu wyjaśnienia, czy nie są przypadkiem pracownikami innych firm, którzy nie zostali zgłoszeni przez wykonawcę w ofercie, oraz na jakiej podstawie firmy te wykonują prace budowlane (słuchany w charakterze świadka inspektor ze strony spółki K. zeznał, iż "po strojach nie można było odróżnić, iż pracownicy byli z różnych firm" - k. 308). Tego rodzaju obowiązku inwestora nie można wyprowadzić z art. 6471 k.c. Obowiązek zgłoszenia inwestorowi podwykonawcy spoczywał na wykonawcy - spółce K., a najbardziej zainteresowanym w tej materii był powód, który nie podjął w tym kierunku żadnych działań. - Wyrok SN z dnia 5 marca 2021r.

Kazus:

Dwaj podwykonawcy tego samego zakresu. Wynagrodzenie Generalnego Wykonawcy za część zakresu robót 1.000.000 zł.

Wynagrodzenie 1 podwykonawcy za ten zakres 750.000 zł

Wynagrodzenie 2 podwykonawcy za ten zakres 750.000 zł

Łącznie podwykonawcy 1.500.000 zł

Pytanie: Ile zapłacić i komu?

ODP. „Kto pierwszy ten lepszy”.